شیوه نامه پیام گزاران سلامت استان

مقدمه و ضرورت شکل­گیری

ایجاد حساسیت در سازمان‌ها نسبت به حفظ سلامت کارکنان خود، سلامت محیط زیست پیرامون و سلامت مصرف کنندگان خدمات و محصولات پاسخگویی اجتماعی آنها را افزایش می دهد. . ایجاد شبکه پیام گزاران سازمانی سلامت روشی ابتکاری برای جلب حمایت و عملیاتی کردن عوامل اجتماعی موثر بر سلامت است.

«دبیرخانه ­های سلامت[1]» در سطح ملی و «پیام­گزاران سلامت» در سطح استانی، دو رکن ساختاری کلیدی و متناظر هم در تشکیل «شبکه ملی دبیرخانه­های سلامت و پیام­گزاران سلامت» می باشند. شکل­گیری این شبکه ضمن تحکیم بستر همکاری های افقی در سطح استان برای اجرای برنامه جامع سلامت ، موجبات هماهنگی عمودی برای تسهیل و تسریع در استقرار مصوبات شورای عالی سلامت و امنیت غذایی در سطوح استانی با پشتیبانی و همراهی حوزه ستادی را فراهم آورده و از سوی دیگر بستر مناسبی برای انتقال نیازها و چالش­های استانی در مسیر اجرای برنامه­های توسعه سلامت استان به مدیران ارشد ستادی ایجاد می­کند . همچنین به شناسایی موضوعات چالش­برانگیز بین­بخشی برای طرح و بررسی در کارگروه­های تخصصی زیر مجموعه شورای برنامه ریزی و توسعه استان و در سطح ملی کمک شایان توجهی خواهد نمود.

ماده1: تعریف پیام­گزار سلامت

پیام­گزار سلامت فردی است که به عنوان رابط سلامت دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی در هر یک از ادارات کل دستگاه­ها و سازمان­های اجرایی استان در چارچوب مجموعه مشخصی از وظایف و مسئولیت­ها به ایفای نقش می­پردازد.

ماده2: اهداف انتخاب و به کارگیری پیام­گزاران سلامت

      1. کمک به استقرار رویکرد سلامت در همه سیاست­ها

      2. رفع محدودیت­های کارکردی کارگروه­های تخصصی مشورتی ذیل شورای برنامه­ریزی و توسعه استان به ویژه کارگروه فرهنگی، اجتماعی، سلامت، زنان و خانواده استان در تضمین همکاری بین­بخشی و رقم زدن تغییرات، از طریق مرتبط کردن آن­ها با واحدهای عملیاتی محیطی بواسطه حضور پیام­گزار سلامت در نقش رابط در ادارات کل دستگاه­های اجرایی

      3. ایجاد بستری برای تسهیل تعاملات و همراستایی افقی بین عملکرد ادارات کل دستگاه­های اجرایی حول موضوعات، چالش­های بین­بخشی دارای پیامدهای قابل­توجه بر سلامت جمعیت و یا اجرای برش استانی مصوبات شورای عالی سلامت

      4. ایجاد بستری برای تسهیل تعاملات و همراستایی عمودی بین عملکرد ادارات کل دستگاه­های اجرایی با دستگاه­های متناظر سطح ملی حول موضوعات، سیاست­ها و برنامه­های مشترک ابلاغ شده از سطح ملی از طریق برقراری ارتباط پیام­گزاران با دبیرخانه­های سلامت ملی

      5. کمک به ایجاد تعهد پایدار سیاسی نسبت به موضوعات دستورکار مشترک در ادارات کل دستگاه­های اجرایی مجری

      6. کمک به ایجاد و توسعه شبکه همکاری بین­بخشی از سطح ملی تا استانی

      7. تسهیل پیگیری مطالبات سلامت­محور مجموعه استانداری

      8. ایجاد بستری برای تدوین مشارکتی برنامه­های توسعه استان (از جمله برنامه جامع سلامت استان)

ماده3: شرح وظایف پیام­گزاران سلامت

      9. برقراری تعامل نزدیک با حوزه ریاست سازمان متبوع برای پیگیری موضوعات و مسائل مشترک دستورکار با سایر سازمان­ها

      10. برقراری تعامل نزدیک با دبیرخانه سلامت دستگاه اجرایی در سطح ملی برای ایجاد همراستایی در سیاست­ها و اولویت­های برنامه­ای و رفع هم­پوشانی­ها با برنامه­های توسعه استان تا حد امکان

      11. برقراری تعامل با دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی و دبیرخانه سایر کارگروه­های تخصصی-مشورتی ذیل شورای برنامه­ریزی و توسعه استان جهت پیگیری اجرای مصوبات سلامت­محور، ایجاد هماهنگی و رفع هم­پوشانی میان مصوبات آن­ها

      12. برقراری تعامل نزدیک با سایر همتایان استانی خود در سایر ادارات کل برای کسب شناخت نسبی از ماموریت­ها، وظایف، اولویت­ها و ترجیحات سازمانی دیگر دستگاه­های اجرایی

      13. تعامل نزدیک و مستمر با نمایندگان سازمان در کارگروه­های تخصصی مشورتی تخصصی ذیل شورای برنامه­ریزی و توسعه استان به ویژه کارگروه فرهنگی, اجتماعی، سلامت، زنان و خانواده برای کارشناسی موارد ارجاعی و تهیه پاسخ با همکاری واحدهای تخصصی مربوطه

      14. ایجاد همراستایی میان عملکرد نمایندگان سازمان در کارگروه­های تخصصی- مشورتی ذیل شورای برنامه­ریزی و توسعه استان و رفع تعارضات و هم­پوشانی­های سیاستی و برنامه­ای

      15. تعامل فعال با مجموعه دانشگاه علوم پزشکی مرکز استان و استانداری در پیگیری سیاست­ها و اجرای مداخلات و برنامه­های سلامت­محور در سازمان متبوع

      16. تجهیز خود به دانش و مهارت­های تخصصی موردنیاز برای ترویج و نهادینه­کردن رویکرد سلامت در همه سیاست­ها

      17. ایجاد اشراف اطلاعاتی و دانشی کامل نسبت به ساختار سازمانی، وظایف، سیاست­ها و اولویت­های برنامه­ای واحدهای مختلف سازمان متبوع

      18. ایجاد شناخت متقابل از طریق برقراری تعامل با کلیه واحدهای مختلف درسطح اداره کل متبوع

      19. رصد مستمر و فعالانه رفتار سازمان در فرآیندهای تصمیم­سازی/ تصمیم­گیری و محصولات و خدمات آن به لحاظ پیامدهای منفی بر سلامت جمعیت

      20. رصد مستمر تعاملات سازمان متبوع با سایر سازمان­ها (در قالب انواع تفاهم­نامه­های سالانه و سایر تعهدات مشابه) به لحاظ مطابقت با معیارهای سلامت­محوری و مدیریت اجرای تعهدات سازمان در قالب پروژه­های سالانه

      21. عضویت و مشارکت فعال در انواع کارگروه­ها، کمیته­ها و شوراهای تصمیم­ساز یا تصمیم­گیر در داخل سازمان برای ارائه شواهد و مشاوره به نفع سلامت جامعه و همسو با منافع سازمان

      22. مشارکت فعال در جلسات شورای پیام­گزاران سلامت برای بیان دغدغه­ها، مطالبات و انتظارات سازمان متبوع و ارائه گزارش­های درخواستی به نمایندگی از سازمان­ متبوع

      23. پایش اجرای تعهدات سازمان در راستای اجرای مصوبات سلامت­محور کارگروه­های تخصصی- مشورتی ذیل شورای برنامه­ریزی و توسعه استان و برش استانی مصوبات شورای عالی و تنظیم گزارش­های ادواری جهت ارائه در مراجع پیگیر و رسانه­ها

      24. همکاری با مراجع مرتبط در تهیه گزارش وضعیت شاخص­های سلامت استان با تمرکز بر نقش و سهم سازمان متبوع در توزیع تعیین­کننده اجتماعی موثر بر سلامت

      25. مستندسازی نظام­مند و هدف­دار سوابق مربوط به اقدامات مشترک (شامل اجرای برش استانی مصوبات شورای عالی سلامت و امنیت غذایی، تفاهم­نامه­های همکاری، برنامه­ها و پروژه­های مشترک بین­بخشی و موارد مشابه)

      26. پیگیری اجرای دستورالعمل پیوست سلامت از سوی واحدهای تخصصی در سازمان متبوع

      27. مشارکت در رویدادهای مختلف علمی-آموزشی با هدف بروزرسانی سطح دانش و مهارت­های موردنیاز برای نقش­آفرینی در جایگاه پیام­گزار سلامت

      28. مشارکت در اجرای پروژه­های مرتبط با ارزیابی اثرات رفتار و سیاست­های سازمان متبوع بر سلامت جمعیت

      29. پیگیری برای پیش­بینی و تخصیص اعتبارات بخشی از بودجه سنواتی دستگاه متبوع به اجرای برنامه­ها و پروژه­های مشترک بین­بخشی

ماده4: معیارهای انتخاب پیام­گزاران

   با توجه به شرح وظایف پیام­گزار، معیارهای زیر باید در انتخاب او مدنظر قرار گیرند:

الف:معیارهای عمومی

      30. دارا بودن حداقل مدرک فوق­لیسانس

      31. دارا بودن تجربه همکاری و هماهنگی در پیشبرد اقدامات بین­بخشی بواسطه کار در سازمانها و حیطه های مختلف سیاستگذاری به مدت حداقل 3 سال

      32. دارای رابطه استخدامی ترجیحاً پیمانی/ رسمی با حداقل 4 سال سنوات خدمت باقی مانده

ب:معیارهای اختصاصی

      33. علاقه­مندی شخصی به ایفای نقش در جایگاه پیام­گزار سلامت

      34. علاقه به یادگیری مداوم از تجربه­های زیسته و تعاملات فرابخشی

      35. داشتن ویژگی های شخصیتی: برونگرا، قایل اعتماد، قابل احترام، دارای دیپلماسی و پشتکار در پیگیری امور

      36. آشنایی اولیه با نظام سلامت، سلامت جمعیت و تعیین­کننده­های آن،

      37. آشنایی اولیه با مفاهیم و اصول اولیه سیاست­گذاری و فضای سیاست­گذاری کشور در حوزه اجتماعی و به خصوص سلامت

      38. آشنایی اولیه با فرهنگ، ماموریت ها و ترجیحات سازمانی سایر ادارات کل دستگاه های اجرایی استان

      39. برخورداری از مهارت تعامل، اعتمادسازی و مذاکره ماهرانه و اصولی با ذینفعان داخل و خارج از سازمان

      40. برخورداری از مهارت­های شبکه­سازی، دیپلماسی، مدیریت راهبردی و رهبری روابط درون و برون­سازمان

      41. برخورداری از مهارت­های شناختی در درک پیچیدگی­ها، روابط میان منافع، تخصص­ها، سازمان­ها و سایر عوامل تاثیرگذار بر تغییر و ارائه راهکارهای خلاقانه

      42. دارای قدرت و جایگاه سیاسی لازم برای مدیریت روابط میان منابع مختلف قدرت در داخل و خارج از سازمان

      43. برخورداری از روحیه کارآفرینانه در عرصه سیاست گذاری در پیوند زدن مشکلات و راهکارها در فضاهای سیاسی پذیرنده آن

      44. برخورداری از توانایی درک و ارزش گذاری اختلاف نظرها و مهارت در تولید راهکارهای جمعی

تبصره: دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی موظف است ضمن رصد مستمر فعالیت پیامگزاران سلامت در دستگاهها، به محض به کارگیری و معرفی پیامگزاران جدید نسبت به برگزاری یک دوره آموزشی و توجیهی 1 تا 3 روزه جهت آشنایی پیامگزاران جدید اقدام نموده و برای کسانی که دوره را با موفقیت می گذرانند گواهی ویژه شرکت در دوره صادر نمایند.

ماده5: روش انتخاب پیام­گزاران سلامت

معرفی و به کارگیری فردی در نقش پیام گزار سلامت از ادارات کل/ سازمان های استانی عضو کارگروه تخصصی فرهنگی ، اجتماعی ، سلامت ، زنان و خانواده استان برای همکاری با دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی الزامی است. پیامگزار سلامت به پیشنهاد بالاترین مقام ارشد سازمان ذیربط به دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی معرفی می‌شود. حکم آنان به طور مشترک توسط بالاترین مقام ارشد سازمان مربوطه و رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی مرکز استان حداقل به مدت 4 سال صادر می شود.

  .دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی می تواند حسب ضرورت و به تشخیص رئیس دبیرخانه نسبت به درخواست معرفی پیام گزار از سایر ادارات کل/ سازمان های استانی اقدام نموده و از آن ها برای حضور و مشارکت در جلسات دعوت به عمل آورد.

تبصره : در شهرستان های تابعه استان دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی ( در صورت وجود) یا مدیریت شبکه بهداشتی- درمانی متناظر با استان پیام گزاران سلامت در ادارات دستگاه های اجرایی را انتخاب و ابلاغ آنها را صادر می کند.

ماده6: انگیزش

      45. لازم است تمامی پیام گزاران در شبکه ملی همکاری های بین بخشی عضویت داشته و از مزایای آن برخوردار شوند. این شبکه متشکل از پیام گزاران سلامت ادارات کل استان و دبیرخانه های سلامت متناظر آن ها در سطح دستگاه های اجرایی ملی خواهد بود. مسئولیت مدیریت و هماهنگی تعاملات و جریان اطلاعات درون شبکه در سطح ملی بر عهده دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور می باشد.

      46. لازم است برای ارتقا و بروزرسانی سطح دانشی و مهارتی پیام­گزاران سلامت در طول سال کارگاه‌های آموزشی- مهارتی و مواد آموزشی مناسبی در نظر گرفته شود. نیازسنجی و تدارک آموزش مداوم پیام گزاران در سطح استانی بر عهده دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی خواهد بود.

      1. لازم است به طور سالانه سه نفر از پیام گزار سلامت برتر انتخاب شده و به روش شایسته در سطح استانی و ملی از آن­ها قدردانی به عمل آید. انتخاب نفرات برگزیده بر در سطح استان بر عهده دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی و در سطح ملی بر عهده دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور خواهد بود.

تبصره: دبیرخانه­های سلامت دستگاه­های اجرایی می­توانند حسب نیاز و با هماهنگی دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی نسبت به برگزاری کارگاه­ها و دوره­های آموزشی ادواری برای پیام­گزاران ادارات کل تابعه خود در استان­ها اقدام نمایند.

ماده7: شورای پیام­گزاران سلامت

پیام­گزاران سلامت در فواصل زمانی مشخص و در راستای تحقق هر یک از کارکردهای زیر، حسب تشخیص دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی یا اعلام نیاز هر یک از ادارات کل استانی برای بحث و تبادل نظر در سطح استان، ذیل شورایی با نام «شورای پیام­گزاران سلامت» گردهم می­آیند:

      2. مشارکت در تولید شواهد مرتبط با سلامت جمعیت (اعم از گردآوری اطلاعات، سفارش یا اجرای پژوهش، مشارکت در مباحثات عمومی و یا ارائه مشاوره)

      3. هماهنگی (تقسیم کار و مسئولیت­های اجرایی، اعتمادسازی و نظارت متقابل)

      4. حمایت­ عمومی از طرح یک موضوع مرتبط با سلامت جامعه

      5. پایش اجرای تصمیمات مشترک و توافق شده بین بخش­های مختلف

      6. تهیه و تدوین راهنمای اقدامات مشترک (برنامه راهبری، برنامه عملیاتی و مشابه آن)

      7. مدیریت و راهبری اجرا بواسطه تولید شواهد و ایجاد هماهنگی

ماده8: جلسات شورای پیام­گزاران سلامت

جلسات شورای پیام گزاران حداقل یک بار در ماه و با حضور رئیس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی تشکیل می گردد. دبیرخانه موظف است یک هفته پیش از تشکیل جلسه دعوت نامه، دستورکار و مستندات پشتیبان دستورکار را برای اعضا ارسال نموده و حداکثر تا یک هفته بعد از جلسه صورتجلسه و مصوبات جلسه را برای تمامی ادارت کل استانی با نامه رسمی ارسال نماید. پیگیری اجرای مصوبات جلسات بر عهده دبیرخانه است.

رییس شورا از بین اعضای شورا و توسط اعضاء به مدت چهار سال انتخاب می‌شود. لازم است در جلسه انتخابات حداقل دو سوم اعضا حضور داشته باشند. فردی که بالاترین میزان رای از مجموع ارای اخذ شده را کسب نماید به عنوان رئیس شورا انتخاب می شود. نظارت بر رای گیری بر عهده دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی است.

حکم رئیس شورای پیام گزاران استان بوسیله رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی - درمانی امضا می­گردد.

الف:محل تشکیل جلسات

جلسات شورا می تواند در محل دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی، ساختمان استانداری یا به صورت چرخشی در هر یک از ادارت کل استانی عضو شورا تشکیل شود.

ب:حیطه موضوعی دستورکارهای شورا

      8. تدوین مشارکتی برنامه اقدام و تنظیم ترتیبات سیاسی-اجرایی مصوبات ابلاغی از سوی کارگروه فرهنگی، اجتماعی، سلامت، زنان و خانواده استان

      9. تدوین مشارکتی برنامه اقدام و تنظیم ترتیبات سیاسی- اجرایی برش استانی مصوبات ابلاغی از سوی دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور

      10. تدوین مشارکتی برنامه اقدام و تنظیم ترتیبات سیاسی- اجرایی برنامه های توسعه استان در چارچوب تفاهم نامه های سالانه منعقده

      11. پایش پیشرفت اجرای مصوبات کارگروه فرهنگی، اجتماعی، سلامت، زنان و خانواده استان طبق تقسیم کار بین بخشی صورت گرفته

      12. پایش پیشرفت اجرای برش استانی مصوبات شورای عالی سلامت و امنیت غذایی ابلاغ شده از سوی دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور مطابق با تقسیم کار بین بخشی

      13. پایش پیشرفت اجرای برنامه های توسعه استان مطابق با تقسیم کار بین بخشی یا تفاهم نامه های سالانه منعقده (مانند برنامه جامع سلامت استان)

تبصره 1: لازم است شورای پیام گزار با همکاری دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی ، بر اساس مصوبات ملی و استانی ابلاغ شده و نیز در راستای برنامه جامع سلامت استان ، در ابتدای سال برنامه کاری خود و وظایف هر یک از دستگاه ها را مشخص کرده و در طول سال برنامه تنظیم شده را پایش نماید.

تبصره2: دبیرخانه کارگروه می تواند در صورت لزوم از نمایندگان دانشگاه علوم پزشکی مرکز استان، سازمان­ها، مراکز تحقیقاتی، دانش­بنیان، سازمان­های مردم­نهاد و ادارات کل استانی ذینفع، برای مشارکت در جلسات به صورت موردی دعوت به عمل آورد.

تبصره 3: مسئولیت تنظیم دستور کار شورای پیام گزاران ، دعوت نامه ، تنظیم صورتجلسه و ارسال مصوبات و پیگیری اجرای مصوبات شورای پیام گزار ، پایش برنامه سالانه شورا و تنظیم گزارش های موردی و سالانه بر عهده رئیس شورا بوده که با همکاری اعضا انجام می شود. مکاتبات شورا با امضای مشترک رئیس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی و رئیس شورای پیام گزاران انجام خواهد شد.

تبصره 4: شورای پیام گزارن در شهرستان های تابعه استان زیر نظر دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی استان و با مسئولیت دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی ( در صورت وجود) و یا شبکه بهداشت و درمان شهرستان تشکیل می شود.احکام اعضا و رئیس شورای پیام گزار در شهرستان توسط رئیس دانشگاه / دانشکده علوم پزشکی شهرستان و یا رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان صادر خواهد شد.شرح وظایف و تکالیف پیام گزاران و شورای مربوطه مانند استان خواهد بود . لازم است رئیس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی بر تشکیل شورای پیام گزاران در شهرستان ها نظارت داشته و صورتجلسات را مطالبه نماید.